Σε μια πολυσύχναστη αγορά της Αθήνας, μία ιδιοκτήτρια καφετέριας ανοίγει τις πρωινές ειδήσεις και βλέπει πρωτοσέλιδα για την αύξηση του πληθωρισμού και την αλλαγή των κανονισμών.
Στην άλλη άκρη του πλανήτη, ένας σχεδιαστής παλεύει με τα τελευταία εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης και αναρωτιέται αν πρέπει να προσαρμοστεί ή να μείνει πίσω.
Οι ιδιοκτήτες μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και οι ατομικές επιχειρήσεις όπως αυτοί ξυπνούν σε έναν κόσμο χωρίς βεβαιότητα. Οι οικονομικές παλίρροιες ανεβοκατεβαίνουν απρόβλεπτα, η τεχνολογία εξελίσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και οι ηγέτες παλεύουν εσωτερικά με τις αμφιβολίες και το άγχος.
Αυτό το άρθρο χρησιμοποιεί αυτά και παρόμοια παραδείγματα για να διερευνήσει πώς η συμπονετική ανθεκτικότητα και η έξυπνη στρατηγική μπορούν να βοηθήσουν στην πλοήγηση σε τρία κύρια μέτωπα αβεβαιότητας – τις οικονομικές, τεχνολογικές και προσωπικές προκλήσεις – στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον.
Το ταξίδι αυτό είναι βασισμένο σε δεδομένα και βαθιά ανθρώπινο, συνυφαίνοντας ακαδημαϊκές γνώσεις, ιστορίες από τον πραγματικό κόσμο, ακόμη και φιλοσοφική σοφία για να καθοδηγήσει τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων μέσα από την ομίχλη.
Η Οικονομική Καταιγίδα (Οικονομική Αβεβαιότητα)
Ένα βροχερό απόγευμα, η ιδιοκτήτρια του καφέ μας, η Δήμητρα, παρατήρησε ότι η τιμή των κόκκων καφέ και του αλευριού από τους προμηθευτές της είχε σχεδόν διπλασιαστεί από πέρυσι.
Αναστενάζει, θυμάται πώς τα επιτόκια του μικρού δανείου της εκτοξεύτηκαν πριν από μερικούς μήνες, συμπιέζοντας τις ταμειακές της ροές. Η Δήμητρα δεν είναι η μόνη που αισθάνεται αυτές τις πιέσεις. Σε όλο τον κόσμο, ο πληθωρισμός και το κόστος χρηματοδότησης έχουν γίνει κορυφαίες ανησυχίες για τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων.
Μια παγκόσμια έρευνα σε 96 χώρες διαπίστωσε ότι «ο πληθωρισμός, οι ελλείψεις εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και οι αβεβαιότητες στο εμπόριο επιβαρύνουν τις προοπτικές των παγκόσμιων επιχειρήσεων», με πάνω από το 80% των επιχειρήσεων να ανησυχούν ότι το υψηλό κόστος θα συνεχιστεί.
Ομοίως, η αισιοδοξία των μικρών επιχειρήσεων έχει κλονιστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας δείκτης για τις αρχές του 2025 έδειξε ότι η αισιοδοξία υποχώρησε, ενώ η αβεβαιότητα εκτοξεύτηκε σε επίπεδα σχεδόν ρεκόρ, κυρίως λόγω του συνεχιζόμενου πληθωρισμού και της δυσκολίας εύρεσης ποιοτικού εργατικού δυναμικού. Χωρίς σε όλο αυτό να βάλουμε και τις πολιτικές εξελίξεις με τις αποφάσεις (όταν γράφτηκε το άρθρο) περί δασμών.
Τα σύννεφα της οικονομικής καταιγίδας – αύξηση των τιμών, υψηλά επιτόκια ή διαταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού από παγκόσμιες συγκρούσεις – απειλούν τους επιχειρηματίες σε κάθε περιοχή.
Το κόστος της αβεβαιότητας
Η οικονομική αβεβαιότητα επηρεάζει τις καθημερινές αποφάσεις στο καφε της Δήμητρας. Πρέπει να αυξήσει τις τιμές του μενού της, διακινδυνεύοντας να χάσει πελάτες, ή να απορροφήσει το υψηλότερο κόστος και να πλήξει τα περιθώρια κέρδους της;
Αυτό το δίλημμα αντικατοπτρίζεται σε αμέτρητες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο πληθωρισμός δεν σημαίνει απλώς ακριβότερα συστατικά- αναγκάζει τους ιδιοκτήτες να επανεκτιμήσουν τις δομές τιμολόγησης και να αναζητήσουν αποδοτικότητα επιβίωσης.
Εν τω μεταξύ, τα υψηλότερα επιτόκια καθιστούν τα δάνεια (όταν αυτά δίνονται) πιο ακριβά, προκαλώντας τις επιχειρήσεις που βασίζονται στην πίστωση για να παραμείνουν στη ζωή. Το 2025, πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να παλεύουν με αυτούς τους παράγοντες – όπως σημειώνεται σε μια έκθεση του Ηνωμένου Βασιλείου, το αυξημένο κόστος δανεισμού και οι πληθωριστικές πιέσεις απαιτούν από τους ιδιοκτήτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα δάνεια και τα έξοδα.
Οι τιμές της ενέργειας, επίσης, ήταν και είναι ευμετάβλητες, διπλασιάζοντας μερικές φορές τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας για τους μικρούς κατασκευαστές ή λιανοπωλητές, αν και κάποια ανακούφιση έρχεται μέσω κυβερνητικών κινήτρων για πράσινη μετακίνηση και μείωση του μακροπρόθεσμου κόστους. Και έπειτα υπάρχει και η στενή αγορά εργασίας: Η Δήμητρα αγωνίζεται να προσλάβει έναν έμπειρο αρτοποιό, απηχώντας μια ευρύτερη τάση όπου οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού δαγκώνουν – ειδικά σε τομείς όπως η τεχνολογία και η υγειονομική περίθαλψη – αναγκάζοντας τις ΜΜΕ να προσφέρουν υψηλότερους μισθούς ή δημιουργικά προνόμια για να προσελκύσουν ταλέντα.
Όλες αυτές οι οικονομικές μεταβλητές δημιουργούν μια ομίχλη αβεβαιότητας. Δεν είναι περίεργο που πολλοί επιχειρηματίες αισθάνονται σαν να πλέουν μέσα σε μια καταιγίδα χωρίς σαφή χάρτη.
Ωστόσο, η ιστορία και τα δεδομένα δείχνουν ότι οι μικρές επιχειρήσεις είναι εξαιρετικά ανθεκτικές (ακόμη).
Ο «δείκτης αβεβαιότητας» μπορεί να είναι υψηλός, αλλά η ανθεκτικότητα μπορεί να είναι υψηλότερη. Κατά τη διάρκεια προηγούμενων κρίσεων – από την ύφεση του 2008 έως την πανδημία του 2020 – οι επιχειρήσεις που επιβίωσαν συχνά παρέμειναν ευέλικτες και ανταποκρίθηκαν. Φυσικά δεν επιβίωσαν όλες και αυτούς τους δείκτες πρέπει να τους ακούμε “με λίγο νερό στο κρασί μας”.
Για παράδειγμα, όταν χτύπησαν απανωτά σοκ την αλυσίδα εφοδιασμού, οι επιχειρήσεις που διαφοροποίησαν τη βάση των προμηθευτών τους τα πήγαν καλύτερα από εκείνες που εξαρτώνταν από ένα μόνο κανάλι εισαγωγής.
Οι σημερινές γεωπολιτικές εντάσεις (από τους εμπορικούς πολέμους έως τις περιφερειακές συγκρούσεις) ενέχουν παρόμοιους κινδύνους, όπως μαθαίνει επίσης η Δήμητρα όταν μια διαταραχή στο εξωτερικό καθυστερεί μια αποστολή ειδικών μπαχαρικών. Οι σύμβουλοι την παροτρύνουν να διαφοροποιήσει τους προμηθευτές και να διατηρεί επιπλέον αποθέματα ως αποθήκη ασφαλείας.
Πράγματι, οι εμπειρογνώμονες συνιστούν στις ΜΜΕ να παρακολουθούν τα διεθνή γεγονότα, να διαφοροποιούν τα δίκτυα προμηθευτών και να καταρτίζουν σχέδια έκτακτης ανάγκης για τη διατήρηση της λειτουργίας τους όταν το παγκόσμιο εμπόριο βρίσκεται σε εξέλιξη. Αυτή η στρατηγική αποσκοπεί στο να «χτιστεί μια επιχείρηση παντός καιρού» που μπορεί να αντέξει τους εξωτερικούς κλυδωνισμούς.
Βρες την Ασημένια Επένδυση
Με τον όρο αυτό (silver lining) ενοούμε ένα πλεονέκτημα που προκύπτει από μια δύσκολη ή δυσάρεστη κατάσταση. Όταν τα πράγματα φαίνονται μαύρα, υπάρχει πάντα μια ασημένια επικάλυψη σε αυτά.
Εν μέσω οικονομικών συννέφων, οι ΜΜΕ (αναγκάζονται) βρίσκουν δημιουργικούς τρόπους για να τα βγάλουν πέρα.
Η Δήμητρα, για παράδειγμα, διαπραγματεύεται μια συμφωνία με έναν τοπικό αγρότη για πιο προσιτό γάλα, μειώνοντας την εξάρτηση από τις ασταθείς παγκόσμιες τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ορισμένοι μικροί κατασκευαστές έχουν επενδύσει σε ηλιακούς συλλέκτες για να μειώσουν μακροπρόθεσμα το ενεργειακό κόστος, μετατρέποντας μια άμεση πρόκληση σε ευκαιρία για τη βελτίωση της βιωσιμότητας.
Κατά τη διάρκεια πληθωριστικών περιόδων, πολλοί επιχειρηματίες διπλασιάζουν την εξυπηρέτηση των πελατών και τις προσθήκες αξίας, με στόχο να δικαιολογήσουν τις τυχόν αναγκαίες αυξήσεις των τιμών βελτιώνοντας την εμπειρία του πελάτη.
Υπάρχουν δεδομένα που αποδεικνύουν ότι αυτή η προσαρμοστικότητα αποδίδει: οι οικονομολόγοι σημειώνουν ότι ενώ η αβεβαιότητα κάνει τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων διστακτικούς, εκείνοι που εξισορροπούν τη βραχυπρόθεσμη περικοπή κόστους με τη μακροπρόθεσμη καινοτομία τείνουν να βγαίνουν ισχυρότεροι.
Το 2024, οι εταιρείες που προσαρμόστηκαν γρήγορα – είτε προσαρμόζοντας τα προϊόντα, είτε βρίσκοντας νέες αγορές, είτε υιοθετώντας τις ψηφιακές πωλήσεις – κατάφεραν να επιβιώσουν και μερικές φορές ακόμη και να ευδοκιμήσουν παρά τις αντιξοότητες.
Μπορούν οι μικρές επιχειρήσεις και οι ατομικές επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν συγκεκριμένες στρατηγικές για να περιηγηθούν στην οικονομική αβεβαιότητα; Σκεφτήκαμε να προτείνουμε μερικές ιδέες.
Στρατηγικός οικονομικός σχεδιασμός
Παρακολουθήστε προσεκτικά τις ταμειακές ροές και δημιουργήστε ένα μαξιλάρι. Αυτό μπορεί να σημαίνει περικοπή μη απαραίτητων δαπανών και αναχρηματοδότηση χρέους με υψηλό επιτόκιο. Προσοχή όμως στις περικοπές σε ενέργειες marketing ή σε οτιδήποτε χρησιμεύει για να φέρεις πωλήσεις.
Ορισμένες ΜΜΕ επιλέγουν δάνεια σταθερού επιτοκίου για να προστατευθούν από μελλοντικές αυξήσεις των επιτοκίων. Ένα μέτριο ταμείο έκτακτης ανάγκης ή μια αντίστοιχη πιστωτική γραμμή μπορεί να σας κερδίσει χρόνο σε δύσκολες περιόδους.
Διαφοροποίηση και ευελιξία
Αποφύγετε να βάζετε όλα τα αυγά σας σε ένα καλάθι.
Διαφοροποιήστε τους προμηθευτές και τις πελατειακές βάσεις (αν μια αγορά συρρικνωθεί, μια άλλη μπορεί να αναπτυχθεί). Για παράδειγμα, αν είστε σύμβουλος στον τομέα του τουρισμού, σκεφτείτε να προσφέρετε επίσης υπηρεσίες σε έναν πιο σταθερό κλάδο για να προφυλαχθείτε από μια οικονομική ύφεση.
Η ευελιξία στα επιχειρηματικά μοντέλα – όπως η προσθήκη διαδικτυακών πωλήσεων σε ένα φυσικό κατάστημα – μπορεί να ανοίξει νέες ροές εσόδων εάν τα παραδοσιακά κανάλια αποτύχουν. Αυτό δούλεψε πολύ στην περίοδο του covid, για όσες επιχειρήσεις είχαν ήδη μπει σε αυτή τη λογική.
Στηριχθείτε στην κοινότητα και στις συμβουλές
Η οικονομική αβεβαιότητα μπορεί να σας απομονώνει, αλλά πολλοί έχουν περάσει αυτή τη διαδρομή. Τα peer δίκτυα ή οι τοπικές επιχειρηματικές ενώσεις (ακόμη και οι διαδικτυακές) γίνονται σανίδα σωτηρίας όπου οι επιχειρηματίες μοιράζονται συμβουλές για την επιβίωση σε δύσκολους καιρούς.
Μέντορες/coaches, ειδικές ομάδες στήριξης, οικονομικοί σύμβουλοι ή ακόμη και δωρεάν κυβερνητικές συμβουλευτικές υπηρεσίες ΜΜΕ μπορούν να προσφέρουν έμπειρες προοπτικές και να βοηθήσουν στο σχεδιασμό σεναρίων.
Εκμεταλλευτείτε τις ευκαιρίες στην κρίση
Αυτό μπορεί να ακούγεται αντι-διαισθητικό, αλλά η αβεβαιότητα συχνά αποκαλύπτει κρυμμένες ευκαιρίες. Μια ασταθής αγορά μπορεί να τρομάξει τους μεγάλους ανταγωνιστές μακριά από μια θέση που μπορεί να καλύψει η ευέλικτη μικρή επιχείρησή σας. Όπως είπε ένας επιχειρηματίας, «η αβεβαιότητα είναι η μόνη βεβαιότητα – και σημαίνει επίσης ότι όλα είναι πιθανά».
Παραμένοντας σε εγρήγορση, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να στραφούν προς την ικανοποίηση των αναδυόμενων αναγκών των πελατών που άλλοι παρέβλεψαν.
Εμπνευσμένη από τις ιστορίες άλλων, η Δήμητρα εισάγει ένα νέο μενού φιλικό προς τον προϋπολογισμό της παράλληλα με τις premium προσφορές της, κατακτώντας πελάτες που έχουν συνείδηση του κόστους στην ύφεση.
Συμμετέχει επίσης σε ένα τοπικό στρογγυλό τραπέζι ιδιοκτητών ΜΜΕ, όπου μαθαίνει ότι η ανθεκτικότητα είναι ένα κοινό ταξίδι. Κάθε μέλος έχει ιδέες για τη μείωση του κόστους ή την ενίσχυση των πωλήσεων και ανταλλάσσουν πόρους.
Βήμα-βήμα, αυτό που έμοιαζε με μανιασμένη καταιγίδα αρχίζει να γίνεται πιο εύκολα διαχειρίσιμο. Τα οικονομικά σύννεφα δεν έχουν εξαφανιστεί, αλλά με συνετές τακτικές και ηθική υποστήριξη, η ιδιοκτήτρια του καφέ μας χαράζει μια πιο σταθερή πορεία μέσα από αυτά.
“Καβαλώντας” το Τεχνολογικό Κύμα (Τεχνολογική Αβεβαιότητα)
Ενώ η οικονομική αναταραχή είναι το ένα μέτωπο, η τεχνολογική αλλαγή είναι μια άλλη άγρια θάλασσα στην οποία πρέπει να πλεύσουν οι ΜΜΕ και οι ατομικές επιχειρήσεις. Στην άλλη άκρη του κόσμου από το καφενείο της Δήμητρας, φανταστείτε τον Frank, έναν ανεξάρτητο γραφίστα.
Ως μονοπρόσωπη επιχείρηση (ένας πραγματικός ατομικός επιχειρηματίας), ο Frank έχει χτίσει τα προς το ζην στις ικανότητες δημιουργικού σχεδιασμού.
Τελευταία, έχει ακούσει πελάτες να χρησιμοποιούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία λογότυπων και έργων τέχνης. Αναρωτιέται αν η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει μέρος της δουλειάς του.
Θα πρέπει να επενδύσει χρόνο στην εκμάθηση αυτών των νέων εργαλείων ή να επικεντρωθεί στο κλασικό χειροποίητο στυλ του; Ο ρυθμός των τεχνολογικών αλλαγών – από την τεχνητή νοημοσύνη και την αυτοματοποίηση έως τις νέες τάσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – μπορεί να αισθάνεται συγκλονιστικός.
Το δίλημμα του Frank είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της τεχνολογικής αβεβαιότητας: το μείγμα φόβου και ευκαιρίας που φέρνει η ταχεία καινοτομία.
Ο ψηφιακός κατακλυσμός
Στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον, η τεχνολογία εξελίσσεται γρήγορα και δεν περιμένει κανέναν.
Ένα εργαλείο ή μια πλατφόρμα που είναι πρωτοποριακή σήμερα μπορεί να είναι παρωχημένη τον επόμενο χρόνο. Οι μικρές επιχειρήσεις πρέπει να αποφασίσουν πότε να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες και σε ποιες να ποντάρουν – και όλα αυτά υπό περιορισμένο χρόνο και προϋπολογισμό.
Από τη μία πλευρά, η υιοθέτηση της σωστής τεχνολογίας μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα για τις ΜΜΕ. Μελέτες δείχνουν ότι η υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων συσχετίζεται με υψηλότερη παραγωγικότητα και βοηθά ακόμη και στην απορρόφηση των κραδασμών.
Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις που προχώρησαν γρήγορα σε ηλεκτρονικές πωλήσεις ή ψηφιακές ροές εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας επιβίωσαν σε υψηλότερα ποσοστά.
Πιο πρόσφατα, η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης ήταν αξιοσημείωτη: Μια έρευνα του 2024 σε μικρές επιχειρήσεις των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι το 99% χρησιμοποιούσε τουλάχιστον μία τεχνολογική πλατφόρμα και η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ειδικά είχε εκτοξευθεί στα ύψη – το 23% ανέφερε ότι χρησιμοποιούσε γενετική τεχνητή νοημοσύνη το 2023 και το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σημαντικά το 2024.
Δεν πρόκειται μόνο για μεγάλες επιχειρήσεις- ακόμη και τα τοπικά καταστήματα αξιοποιούν εργαλεία που βασίζονται στην ΤΝ, όπως έξυπνα συστήματα απογραφής ή αυτοματοποιημένες συνομιλίες εξυπηρέτησης πελατών. Δείτε την αναλυτική και διαφωτιστική παρουσίασή μας (video) για το Μάρκετινγκ και την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Η ίδια έρευνα υπογράμμισε ότι η πλειοψηφία (86%) των μικρών επιχειρήσεων δήλωσε ότι η υιοθέτηση της ΤΝ έκανε τις δραστηριότητές τους πιο αποτελεσματικές και σχεδόν 9 στους 10 ιδιοκτήτες επιχειρήσεων αισθάνθηκαν ότι απολαμβάνουν περισσότερο τη λειτουργία της επιχείρησής τους με την ΤΝ να χειρίζεται κάποια βάρη.
Η τεχνολογία μπορεί να είναι η σχεδία που βοηθά μια μικρή επιχείρηση να παραμείνει στην επιφάνεια και να κινηθεί ταχύτερα σε ταραγμένα νερά. Όπως σημειώνεται σε μια έκθεση, «η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης έχει βοηθήσει τις μικρές επιχειρήσεις να παραμείνουν ανταγωνιστικές και να ευδοκιμήσουν σε μια οικονομία… που δοκιμάζεται από τον πληθωρισμό, το εργατικό δυναμικό και τα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας».
Αλλά από την άλλη πλευρά, υπάρχει και η άλλη πλευρά: τεχνολογικές αναταράξεις και τρόμος.
Δεν είναι εύκολο για όλες τις μικρές επιχειρήσεις να ενσωματώσουν τη νέα τεχνολογία. Ο Frank, ο σχεδιαστής μας, ανησυχεί για την καμπύλη εκμάθησης του λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης – ο χρόνος που ξοδεύει για την εκμάθησή του δεν ξοδεύεται σε αμειβόμενα έργα.
Πολλοί ιδιοκτήτες ΜΜΕ μοιράζονται παρόμοιες ανησυχίες.
Τα εμπόδια περιλαμβάνουν το κόστος της νέας τεχνολογίας, την έλλειψη εσωτερικών δεξιοτήτων πληροφορικής ή απλώς την αβεβαιότητα σχετικά με το σε τι να επενδύσουν. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μικρότερες επιχειρήσεις συχνά υστερούν στην ψηφιακή υιοθέτηση λόγω περιορισμών όπως η περιορισμένη χρηματοδότηση, η αποσπασματική πρόσβαση στο διαδίκτυο ή η έλλειψη τεχνολογικών γνώσεων.
Μια ανάλυση της Παγκόσμιας Τράπεζας κατά την εποχή του COVID σημείωσε ότι οι μικρότερες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολότερα εμπόδια στην ψηφιακή μετάβαση, γεγονός που μπορεί να τις καταστήσει πιο ευάλωτες σε περιόδους αβεβαιότητας.
Η τεχνολογία μπορεί να εισάγει νέες αβεβαιότητες: οι απειλές για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, για παράδειγμα, διαφαίνονται μεγαλύτερες καθώς οι επιχειρήσεις ψηφιοποιούνται.
Μια ατομική επιχείρηση που μεταφέρει τα δεδομένα των πελατών της στο σύννεφο πρέπει τώρα να ανησυχεί για παραβιάσεις δεδομένων ή παραβίαση – κίνδυνοι που δεν είχε ποτέ να εξετάσει με τα αρχεία σε χαρτί. Και όταν σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις υιοθετούν παρόμοιες τεχνολογίες, το να ξεχωρίζει κανείς από το πλήθος αποτελεί πρόκληση.
Η τεχνολογική αβεβαιότητα δεν έχει να κάνει μόνο με το «Θα λειτουργήσει αυτή η τεχνολογία;» και «Τι θα συμβεί αν την έχουν όλοι;».
Σερφάροντας το κύμα
Όπως ανακαλύπτουν πολλοί επιχειρηματίες, το κλειδί για τη διαχείριση της τεχνολογικής αβεβαιότητας είναι η προσέγγιση των νέων εργαλείων με περιέργεια και προσοχή.
Ο Frank αποφασίζει να πειραματιστεί: περνάει ένα Σαββατοκύριακο παίζοντας με μια δωρεάν δοκιμή ενός βοηθού σχεδιασμού τεχνητής νοημοσύνης. Προς έκπληξή του, διαπιστώνει ότι δεν αντικαθιστά τη δημιουργικότητά του – αντίθετα, αυτοματοποιεί ορισμένες κουραστικές εργασίες (όπως η αλλαγή μεγέθους εικόνων), απελευθερώνοντάς τον να επικεντρωθεί στις δημιουργικές ιδέες.
Ενθαρρυμένος, ενσωματώνει το εργαλείο για συγκεκριμένα έργα και εμπορεύεται τις υπηρεσίες του ως «σχεδιασμός με τεχνητή νοημοσύνη – συνδυάζοντας τα καλύτερα του ανθρώπου και της μηχανής». Η ιστορία του δείχνει πώς η υιοθέτηση της τεχνολογίας μπορεί να ενισχύσει μια μικρή επιχείρηση αντί να την απειλήσει.
Οι έρευνες και οι συμβουλές των εμπειρογνωμόνων υποδεικνύουν όλο και περισσότερο ότι οι μικρές επιχειρήσεις θα πρέπει να βλέπουν την αναδυόμενη τεχνολογία ως εργαλεία συνεργασίας.
Ένας CEO coach για θέματα τεχνολογίας παρατήρησε ότι το 2024, οι εταιρείες που θα ευημερούσαν θα ήταν εκείνες που θα έκαναν γρήγορα στροφή και θα ενσωμάτωναν την τεχνητή νοημοσύνη στις διαδικασίες τους, βελτιώνοντας την πρόβλεψη και την αποδοτικότητα.
Για το 2025, συμβουλεύει την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού – όχι για τον εαυτό του, αλλά για την ενίσχυση της λήψης αποφάσεων και της ασφάλειας (όπως η χρήση της AI για καλύτερη ανάλυση δεδομένων και η επένδυση στην κυβερνοασφάλεια για τη φύλαξη αυτών των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων).
Το μήνυμα είναι σαφές: το να ιππεύετε το τεχνολογικό κύμα δεν σημαίνει να τρέχετε να υιοθετήσετε κάθε νέο gadget, αλλά να χρησιμοποιείτε επιλεκτικά τις καινοτομίες για να προσθέσετε ανθεκτικότητα και αξία στην επιχείρησή σας.
Πώς μπορούν λοιπόν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις ενός ατόμου να αντιμετωπίσουν πρακτικά την τεχνολογική αβεβαιότητα; Ακολουθούν ορισμένες προσεγγίσεις που προκύπτουν από παραδείγματα του πραγματικού κόσμου και γνώσεις εμπειρογνωμόνων.
Νοοτροπία δια βίου μάθησης
Η τεχνολογία θα συνεχίσει να αλλάζει, οπότε η πιο βιώσιμη στρατηγική είναι η συνεχής μάθηση.
Οι επιχειρηματίες που καλλιεργούν τη νοοτροπία της ανάπτυξης αντιμετωπίζουν τη νέα τεχνολογία ως ευκαιρία για μάθηση και όχι ως απειλή.
Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι παρακολουθούν σύντομα διαδικτυακά μαθήματα, παρακολουθούν διαδικτυακά σεμινάρια ή μαθαίνουν από νεότερους συναδέλφους με τεχνολογικές γνώσεις. Παραμένοντας περίεργοι και ενημερώνοντας σταδιακά, απομυθοποιείτε τα εργαλεία που κάποτε σας φαίνονταν εκφοβιστικά.
Ξεκινήστε από τα απλά, πειραματιστείτε γρήγορα
Αντί να ποντάρετε τα πάντα σε μια μη δοκιμασμένη τεχνολογία, δοκιμάστε μικρά πιλοτικά έργα.
Αν έχετε ένα κατάστημα λιανικής πώλησης και ακούσετε για μια νέα πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου, δοκιμάστε να δημιουργήσετε ένα μικρό ηλεκτρονικό κατάστημα για μια σειρά προϊόντων για να δείτε πώς θα πάει.
Αυτή η προσέγγιση των «μικρών πειραμάτων» σας επιτρέπει να μετρήσετε τα οφέλη και τις παγίδες με τρόπο χαμηλού κινδύνου.
Μπορείτε να το επεκτείνετε με αυτοπεποίθηση, αν το πείραμα αποφέρει θετικά αποτελέσματα (π.χ. πλημμυρίσουν οι ηλεκτρονικές παραγγελίες). Αν όχι, έχετε μάθει κάτι με ελάχιστη ζημιά. Οι ευέλικτες νεοσύστατες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν συχνά αυτή τη μέθοδο – αντιμετωπίζοντας κάθε νέα υιοθέτηση τεχνολογίας ως μια υπόθεση προς δοκιμή.
Αξιοποιήστε τις τεχνολογικές κοινότητες
Κανένας ατομικός επιχειρηματίας δεν είναι νησί, ειδικά όταν πρόκειται για τεχνολογία. Τα διαδικτυακά φόρουμ, οι τοπικές συναντήσεις επιχειρηματιών ή οι κλαδικές ενώσεις μπορούν να αποδειχθούν ανεκτίμητα.
Για παράδειγμα, ο Frank εντάχθηκε σε μια κοινότητα Discord για ελεύθερους επαγγελματίες σχεδιαστές, όπου τα μέλη μοιράζονται συμβουλές σχετικά με το πιο πρόσφατο λογισμικό σχεδιασμού.
Η αξιοποίηση τέτοιων δικτύων σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να καταλάβετε μόνοι σας κάθε νέο εργαλείο – έχετε ένα κοινό μυαλό για να συμβουλευτείτε, γεγονός που επιταχύνει τη μάθηση και την αντιμετώπιση προβλημάτων.
Εξισορροπήστε την τεχνολογία με την ανθρώπινη επαφή
Ένας φόβος που έχουν οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων είναι να γίνουν «πολύ αυτοματοποιημένοι» και να χάσουν το ανθρώπινο στοιχείο που εκτιμούν οι πελάτες. Η χρυσή τομή βρίσκεται συχνά στη χρήση της τεχνολογίας για να ενισχύσει, όχι να αντικαταστήσει, την προσωπική επαφή.
Ένα μικρό βιβλιοπωλείο μπορεί να χρησιμοποιεί ένα σύστημα βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη για να διαχειρίζεται τα αποθέματα και να κάνει εξατομικευμένες συστάσεις βιβλίων, αλλά να εξακολουθεί να φιλοξενεί ζωντανές αναγνώσεις βιβλίων στην κοινότητα για την ανθρώπινη επαφή.
Οι ΜΜΕ μπορούν να διατηρήσουν την υπεραξία και την εμπιστοσύνη επικοινωνώντας στους πελάτες ότι η τεχνολογία χρησιμοποιείται για την καλύτερη εξυπηρέτησή τους (και όχι για την εξάλειψη των ανθρώπινων θέσεων εργασίας ή φροντίδας). Θυμηθείτε, παρόλο που το 77% των ιδιοκτητών μικρών επιχειρήσεων σε μια έρευνα σχεδιάζουν να υιοθετήσουν περισσότερες αναδυόμενες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι πιο επιτυχημένες δίνουν επίσης έμφαση στη μοναδική ανθρώπινη ιστορία και το εμπορικό σήμα τους.
Η τεχνολογία μπορεί να επεξεργαστεί δεδομένα και να εκτελέσει εργασίες, αλλά η ηγεσία και το όραμα παραμένουν καθαρά ανθρώπινοι τομείς.
Προετοιμαστείτε για κινδύνους (στον κυβερνοχώρο και όχι μόνο)
Η υιοθέτηση της τεχνολογίας σημαίνει ότι πρέπει να προετοιμαστείτε και για τα μειονεκτήματά της. Όπως αγοράζετε ασφάλιση για τα φυσικά περιουσιακά στοιχεία, εξετάστε την ασφάλιση ή τα σχέδια έκτακτης ανάγκης για τους ψηφιακούς κινδύνους.
Η τακτική δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας των κρίσιμων δεδομένων, η χρήση ασφαλών κωδικών πρόσβασης (ή ενός διαχειριστή κωδικών πρόσβασης) και οι ενημερώσεις λογισμικού μπορούν να αποτρέψουν πολλές κοινές καταστροφές.
Η διαβούλευση με έναν επαγγελματία στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο ή η τήρηση κατευθυντήριων γραμμών από αξιόπιστες πηγές μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη δαπανηρών παραβιάσεων, εάν χειρίζεστε ευαίσθητα δεδομένα πελατών.
Ο στόχος είναι να είστε τεχνολογικά πρόθυμοι και συνειδητοποιημένοι ως προς τον κίνδυνο, μετατρέποντας την αβεβαιότητα σε διαχειρίσιμο κίνδυνο.
Για τον Frank, η υιοθέτηση ενός νέου εργαλείου τεχνητής νοημοσύνης βελτίωσε την αποτελεσματικότητά του και έγινε σημείο μάρκετινγκ για την απόκτηση νέων πελατών. Παρομοίως, πολλές μικρές επιχειρήσεις που ήταν αρχικά επιφυλακτικές απέναντι στο ηλεκτρονικό εμπόριο, το cloud computing ή το μάρκετινγκ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαπίστωσαν ότι μόλις έκαναν το βήμα, τα εργαλεία αυτά άνοιξαν νέες αγορές και εξορθολογίστηκαν οι λειτουργίες τους.
Ένα ενθαρρυντικό στατιστικό στοιχείο υπογραμμίζει αυτές τις δυνατότητες: το 91% των μικρών επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη το 2024 ήταν αισιόδοξοι ότι θα βοηθούσε στην ανάπτυξη της μάρκας τους.
Με άλλα λόγια, η τεχνολογία μπορεί να μετατρέψει τους μελλοντικούς άγνωστους σε εμπιστοσύνη και ανάπτυξη. Όταν σερφάρει με επιδεξιότητα, το τεχνολογικό κύμα μπορεί να μεταφέρει τους επιχειρηματίες σε νέους ορίζοντες αντί να τους πνίξει.
Και τώρα πάμε στα δύσκολα…
Το Εσωτερικό Ταξίδι της Ηγεσίας (Προσωπικές Προκλήσεις)
Καθώς πέφτει το βράδυ, η Δήμητρα κλείνει την καφετέρια της και ο Frank ολοκληρώνει τη σχεδιαστική του εργασία για την ημέρα – οι εξωτερικές μάχες – η εξισορρόπηση των λογιστικών, η εκμάθηση νέων εργαλείων – ησυχάζουν για τη νύχτα.
Αλλά τώρα έρχεται μια πιο προσωπική αντιπαράθεση: τα εσωτερικά συναισθήματα αβεβαιότητας που κάθε επιχειρηματίας γνωρίζει καλά.
Στο σκοτάδι του διαμερίσματός της, η Δήμητρα ανησυχεί για το αν πήρε τις σωστές αποφάσεις – Κι αν η οικονομία επιδεινωθεί; Έκανα αρκετά; Στην άλλη άκρη του κόσμου, ο Frank, που εργάζεται μόνος του από το γραφείο του σπιτιού του, νιώθει το κεντρί της απομόνωσης – δεν έχει συνιδρυτή ή ομάδα για να ανταλλάξει ιδέες, και μια απορριφθείσα πρόταση πελάτη τον κάνει να αμφιβάλλει για τις ικανότητές του.
Αν και λιγότερο ορατά από τα οικονομικά ή τεχνολογικά ζητήματα, αυτές οι προσωπικές προκλήσεις της ηγεσίας είναι βαθιά αισθητές. Έχει ειπωθεί ότι «το μακρύτερο και δυσκολότερο ταξίδι που κάνει ένας επιχειρηματίας είναι το ταξίδι προς τα μέσα».
Η πλοήγηση στους φόβους κάποιου, η διατήρηση των κινήτρων και η ηγεσία του εαυτού του (και κάθε ομάδας) με ανθεκτικότητα και συμπόνια μπορεί να είναι εξίσου προκλητική με οποιαδήποτε διακύμανση της αγοράς.
Το ανθρώπινο κόστος της αβεβαιότητας
Η λειτουργία μιας μικρής ή ατομικής επιχείρησης δεν είναι απλώς μια επαγγελματική προσπάθεια – είναι βαθιά προσωπική.
Όταν είστε στα “πάνω σας” μπορεί να είναι ευφορικά, αλλά στα “κάτω” είναι σκληρά. Η έρευνα επικυρώνει αυτό που πολλοί διαισθητικά γνωρίζουν: οι επιχειρηματίες βρίσκονται υπό τεράστια ψυχολογική πίεση.
Μια μελέτη στο Harvard Business Review διαπίστωσε ότι οι επιχειρηματίες έχουν 30% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη από ό,τι ο γενικός πληθυσμός.
Η επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει συχνά πολλές ώρες εργασίας, οικονομικές πιέσεις και το βάρος της ευθύνης για τον βιοπορισμό του καθενός (και μερικές φορές και για τον βιοπορισμό των εργαζομένων). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν «συναισθηματικό μαστίγιο», όπου κάποιος ταχέως μετακινείται μεταξύ θριάμβου και απόγνωσης καθώς η τύχη του αυξομειώνεται.
Δεν είναι ασυνήθιστο για έναν ιδρυτή να αισθάνεται ανίκητος τη μία εβδομάδα όταν οι πωλήσεις ανεβαίνουν, και την επόμενη να νιώθει τελείως ηττημένος όταν μια συμφωνία αποτυγχάνει. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό το τρενάκι του τρόμου μπορεί να επιβαρύνει την ψυχική υγεία, συμβάλλοντας σε άγχος, εξουθένωση ή αίσθηση μοναξιάς.
Η μοναξιά είναι μια σιωπηλή επιδημία μεταξύ των επιχειρηματιών και των ηγετών. Αυτοαπασχολούμενοι όπως ο Frank μπορεί να περάσουν μέρες χωρίς ουσιαστική ανθρώπινη αλληλεπίδραση που σχετίζεται με την εργασία. Ακόμη και οι ιδιοκτήτες ΜΜΕ με ομάδα μπορεί να αισθάνονται μόνοι στην κορυφή – μπορεί να μην θέλουν να επιβαρύνουν τους υπαλλήλους με τους φόβους τους και οι φίλοι ή η οικογένεια που δεν είναι επιχειρηματίες μπορεί να μην κατανοούν πλήρως το άγχος που αντιμετωπίζουν.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο που πολλοί ιδιοκτήτες επιχειρήσεων παραδέχονται ιδιαιτέρως στιγμές σοβαρής αυτοαμφισβήτησης. Όπως το έθεσε οδυνηρά ένα άρθρο, όταν ρίχνετε όλη σας την ενέργεια και την ταυτότητά σας σε ένα εγχείρημα, «θα υπάρξουν στιγμές αβεβαιότητας που μπορεί να προκαλέσουν αυτοαμφιβολία, άγχος και σύγχυση».
Η αναγνώριση αυτών των συναισθηματικών εμποδίων είναι απαραίτητη. Το να αισθάνεται κανείς αβέβαιος ή αγχωμένος δεν είναι σημάδι αδυναμίας για έναν ηγέτη – είναι σημάδι του ότι είναι άνθρωπος.
Η ανοιχτή αναγνώριση αυτών των προκλήσεων είναι το πρώτο βήμα για την υπέρβασή τους.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει ότι «δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία», μια υπενθύμιση ότι η φροντίδα του μυαλού είναι εξίσου σημαντική με τη διαχείριση της ταμειακής ροής.
Οι προνοητικοί επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο την ψυχική ευημερία ως βασικό επιχειρηματικό πλεονέκτημα.
Ακριβώς όπως οι αθλητές προπονούνται και φροντίζουν το σώμα τους, οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων πρέπει να αναπτύσσουν ψυχική ανθεκτικότητα και ευελιξία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την καλλιέργεια ορισμένων νοοτροπιών και καθημερινών πρακτικών που προστατεύουν και ενισχύουν τον εσωτερικό εαυτό του ατόμου εν μέσω χάους.
Ανθεκτικότητα και ανάπτυξη εκ των έσω
Τι μπορούν λοιπόν να κάνουν επιχειρηματίες όπως η Δήμητρα και ο Frank για να αντιμετωπίσουν τις εσωτερικές τους προκλήσεις και να οδηγήσουν τον εαυτό τους (και τις ομάδες τους, αν έχουν) μέσα από την αβεβαιότητα;
Οι αφηγήσεις όσων αντιμετώπισαν αυτές τις δοκιμασίες και αναπτύχθηκαν προσφέρουν αρκετές πληροφορίες.
Καλλιεργήστε την αυτογνωσία και την ενσυνειδητότητα
Ένα ισχυρό σημείο εκκίνησης είναι η μεγαλύτερη επίγνωση των συναισθημάτων και των σκέψεων σας.
Όταν χτυπάει η αβεβαιότητα – ας πούμε, ένας σημαντικός πελάτης παραιτείται απροσδόκητα – είναι φυσικό να δημιουργούνται πανικός ή αρνητικές σκέψεις. Πρακτικές όπως ο διαλογισμός ενσυνειδητότητας ή η τήρηση ημερολογίου μπορούν να βοηθήσουν τους ηγέτες να σταματήσουν και να παρατηρήσουν αυτά τα συναισθήματα χωρίς να κατακλύζονται.
Όπως σημείωσε ένας κοινωνικός επιχειρηματίας, η ενσυνειδητότητα σας διδάσκει να «δίνετε χώρο στα δύσκολα συναισθήματα» αντί να αντιδράτε παρορμητικά. Το να κάθεστε με το άγχος συχνά σας βοηθά να διαπιστώσετε ότι περνάει και μπορείτε να αντιδράσετε με πιο ψύχραιμο μυαλό.
Απλές συνήθειες, όπως ένας 10λεπτος καθημερινός διαλογισμός ή ένας βραδινός στοχασμός στο χαρτί, μπορούν να χτίσουν τους “ψυχικούς μύες” για να παραμείνετε ήρεμοι υπό πίεση. Ορισμένοι επιχειρηματίες χρησιμοποιούν την ενσυνειδητότητα για να μειώσουν το άγχος και να βελτιώσουν τη λήψη αποφάσεων, αντιμετωπίζοντάς την ως μια νοητική επαναφορά που φέρνει καθημερινά διαύγεια.
Παρεπιμπτόντως εδώ ακριβώς χρειάζεται ένας coach που αντιλαμβάνεται τους φόβους και κατανοοεί πώς μπορείτε να απαλαχθείτε από αυτούς.
Η επιστήμη το επιβεβαιώνει: ο τακτικός διαλογισμός έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τους δείκτες στρες στο σώμα και βελτιώνει την εστίαση. Σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα με ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων, το 93% δήλωσε ότι οι πρακτικές αυτογνωσίας (όπως η ενσυνειδητότητα) τους βοήθησαν να λαμβάνουν καλύτερες επιχειρηματικές αποφάσεις και να προωθούν επιτυχημένες επιχειρήσεις.
Το συμπέρασμα: φροντίζοντας το μυαλό σας, φροντίζετε και την επιχείρησή σας.
Υιοθετήστε μια νοοτροπία ανάπτυξης – Αγκαλιάστε τις προκλήσεις
Όταν αντιμετωπίζετε την αβεβαιότητα, η προοπτική είναι το παν. Οι ηγέτες που ευδοκιμούν δεν αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις ως καταστροφή αλλά ως ευκαιρίες για μάθηση και ανάπτυξη. Πιο εύκολα το λέει κανείς παρά το κάνει βέβαια. Αλλά είναι καθαρά θέμα σταδιακού επαναπρογραμματισμού και επαναπροσδιορισμού της αντίληψης, ώστε ο νους να προσανατολίζεται αυτόματα προς τη λύση αντί να γυρνάει γύρω-γύρω από το πρόβλημα.
Σε αυτό π.χ. επικεντρώθηκε και το βιβλίο μας για τους φόβους που δεν έχει να κάνει με motivational “τσιτάτα” και απλοϊκά “feel good” μοντέλα.
Αυτή η ιδέα, που συχνά αποκαλείται νοοτροπία ανάπτυξης, έχει τις ρίζες της στην ψυχολογία. Σημαίνει ότι πιστεύουμε ότι οι ικανότητες και οι καταστάσεις μπορούν να βελτιωθούν μέσω της προσπάθειας και της γνώσης, αντί να βλέπουμε τις αποτυχίες ως μόνιμες αποτυχίες.
Για τους επιχειρηματίες, η νοοτροπία ανάπτυξης μπορεί να μεταφράζεται σε σκέψεις όπως: «Αυτό το έργο απέτυχε, αλλά τώρα ξέρω τι δεν πρέπει να κάνω την επόμενη φορά», αντί: «Είμαι αποτυχημένος».
Οι αρχαίες φιλοσοφίες απηχούν επίσης αυτό – οι Στωικοί υποστήριζαν το «amor fati», δηλαδή την αγάπη για τη μοίρα, ουσιαστικά αποδεχόμενοι και αγαπώντας τις ανατροπές της ζωής, επειδή σας κάνουν πιο δυνατούς.
Για παράδειγμα, αν το νέο οικονομικό μενού της Δήμητρας αποτύχει να προσελκύσει πελάτες, μια αντίδραση προσανατολισμένη στην ανάπτυξη θα ήταν να αναλύσει το γιατί -ίσως το μάρκετινγκ ήταν λάθος- και να αντιμετωπίσει αυτή τη γνώση ως πολύτιμη για την επόμενη στρατηγική της.
Στην πράξη, πολλοί επιχειρηματίες χρησιμοποιούν τεχνικές για να ενισχύσουν αυτή τη νοοτροπία: κάποιοι κρατούν ένα «ημερολόγιο αποτυχίας» όπου καταγράφουν τα λάθη και τα διδάγματα που παίρνουν, μετατρέποντας τα λάθη τους σε πρόγραμμα σπουδών για βελτίωση.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η προσέγγιση μετατρέπει τον φόβο του αγνώστου σε περιέργεια – τι μπορώ να μάθω από αυτό που θα συμβεί στη συνέχεια; – γεγονός που μειώνει δραστικά την παράλυση που μπορεί να προκαλέσει η αβεβαιότητα.
Χτίστε ένα δίκτυο υποστήριξης (μην το κάνετε μόνοι σας)
Ο μύθος του “μοναχικού ήρωα” είναι διάχυτος στις επιχειρήσεις (και στις ταινίες), αλλά η αλήθεια είναι ότι ακόμη και οι ελεύθεροι επιχειρηματίες χρειάζονται μια “φυλή.”
Η σύνδεση με ομότιμους ή μέντορες ή coaches μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα για την ψυχική ανθεκτικότητα. Η Δήμητρα, η οποία εντάχθηκε σε αυτό το τοπικό στρογγυλό τραπέζι ιδιοκτητών ΜΜΕ, βρήκε παρηγοριά στο να μοιράζεται τις ανησυχίες της και να ακούει από τους άλλους το «I’ve been there».
Για τον Frank, μια διαδικτυακή κοινότητα ελεύθερων επαγγελματιών ή ένας χώρος συνεργασίας θα μπορούσε να προσφέρει συντροφικότητα. Πέρα από την αλληλοϋποστήριξη, οι επιχειρηματίες είναι όλο και πιο ανοιχτοί στο να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια – επιχειρηματικούς προπονητές, θεραπευτές ή ομάδες υποστήριξης ειδικά για ιδιοκτήτες επιχειρήσεων.
Με τον ίδιο τρόπο, ένα στέλεχος θα μπορούσε να προσλάβει έναν performance coach– ένας ιδρυτής θα μπορούσε να προσλάβει έναν για γνωστική-συμπεριφορική καθοδήγηση για τη διαχείριση του άγχους και τη βελτιστοποίηση της νοοτροπίας του.
Ένα πειραματικό πρόγραμμα που εργάστηκε με 77 επιχειρηματίες διαπίστωσε ότι, μετά από coaching που επικεντρώθηκε στην ψυχική ευημερία, το 70% ανέφερε μείωση του στρες, το 53% κέρδισε αυτοπεποίθηση στη λήψη αποφάσεων και το 80% είδε μείωση των επιπέδων κατάθλιψης και άγχους.
Αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα δείχνουν τη δύναμη του να μην αντιμετωπίζει κανείς τις προκλήσεις μόνος του.
Μερικές φορές, το να εκφράσετε απλώς τους φόβους σας σε έναν συμπονετικό ακροατή μπορεί να τους εξουδετερώσει. Επιπλέον, οι μέντορες που έχουν ξεπεράσει αβεβαιότητες μπορούν να προσφέρουν προοπτική («Ναι, έζησα μια κατάρρευση της αγοράς και να πώς την αντιμετώπισα») που επαναπροσδιορίζει μια τρέχουσα κρίση ως αντιμετωπίσιμη.
Εξασκηθείτε στην αυτοσυμπόνια και την ισορροπία
Οι επιχειρηματίες είναι συχνά οι πιο σκληροί κριτικοί τους. Αλλά το να κατηγορούμε τον εαυτό μας επειδή δεν προβλέψαμε ένα πρόβλημα ή επειδή νιώθουμε φόβο, απλώς αυξάνει το βάρος.
Μια χρήσιμη συνήθεια είναι να αντιμετωπίζετε τον εαυτό σας με την ίδια συμπόνια που θα προσφέρατε σε έναν φίλο. Αν δεν θα λέγατε σε έναν συνάδελφο επιχειρηματία «είσαι αποτυχημένος» όταν ένα συμβόλαιο πέφτει έξω, μην το λέτε στον εαυτό σας.
Οι άνθρωποι με υψηλές επιδόσεις μερικές φορές φοβούνται ότι η αυτοσυμπόνια θα οδηγήσει σε εφησυχασμό, αλλά στην πραγματικότητα, δημιουργεί μια πιο υγιή, βιώσιμη ορμή. Μέρος της αυτοσυμπόνιας είναι επίσης να γνωρίζετε πότε πρέπει να απομακρύνεστε και να επαναφορτίζεστε.
Ο μύθος του επιχειρηματία που δουλεύει 24 ώρες το 24ωρο, αμφισβητείται από μια σοφότερη κατανόηση ότι τα διαλείμματα και τα όρια ενισχύουν την παραγωγικότητα και τη δημιουργικότητα. Είτε πρόκειται για τη διασφάλιση ότι κοιμάστε αρκετά, είτε παίρνετε ρεπό τις Κυριακές για να είστε με την οικογένειά σας, είτε διατηρείτε ένα χόμπι, αυτά δεν είναι χαμένος χρόνος – διατηρούν τη “χρυσή χήνα” σας (την ευημερία σας) να γεννά αυγά.
Όπως λέει και το ρητό, δεν μπορείτε να χύσετε τίποτα από ένα άδειο ποτήρι. Ξεκουραστείτε και θα επιστρέψετε στο εγχείρημά σας με περισσότερη ενέργεια και καθαρότερη σκέψη φορτίζοντας.
Πολλοί επιχειρηματίες ισχυρίζονται ότι οι καλύτερες ιδέες τους δεν προέκυψαν στο γραφείο μέσα στη δίνη του άγχους, αλλά σε ήσυχες στιγμές – σε έναν περίπατο, κατά τη διάρκεια της άσκησης ή κατά τη διάρκεια της χαλάρωσης – όταν το μυαλό τους είχε χώρο να περιπλανηθεί.
Η φροντίδα της υγείας μέσω της τακτικής άσκησης και ίσως η επίγνωση (όπως συζητήθηκε) είναι σαν τη συναισθηματική ασφάλιση έναντι των πιέσεων της αβεβαιότητας, μειώνοντας τον κίνδυνο εξουθένωσης και ασθένειας που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν την επιχείρηση περισσότερο από οποιεσδήποτε δυνάμεις της αγοράς.
Τέλος, μια φιλοσοφική οπτική μπορεί να προσφέρει άνεση όταν αντιμετωπίζουμε τα μεγάλα άγνωστα.
Ο Μάρκος Αυρήλιος, ο Στωικός φιλόσοφος-αυτοκράτορας, έγραψε εκτενώς για το να εστιάσουμε σε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε και να αφήσουμε αυτά που δεν μπορούμε – συμβουλές που είναι αληθινές για τους σύγχρονους ηγέτες. «Οτιδήποτε από τις τάσεις της αγοράς έως τις οικονομικές αλλαγές μπορεί να αλλάξει χωρίς προειδοποίηση», λέει μια ερμηνεία της στωικής σοφίας, «Ένας πυλώνας του στωικισμού είναι να επικεντρωνόμαστε στα πράγματα που μπορούμε να επηρεάσουμε: στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, μιλάμε ή σκεφτόμαστε».
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η Δήμητρα δεν μπορεί να ελέγξει εάν η ύφεση χτυπήσει την Ελλάδα το επόμενο έτος, αλλά μπορεί να ελέγξει πόσο συνετά διευθύνει το καφέ της και πόσο ευγενικά συμπεριφέρεται στο προσωπικό της σήμερα.
Ο Frank δεν μπορεί να ελέγξει την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά μπορεί να ελέγξει πόσα μαθαίνει και να προσαρμόζει τη μοναδική δημιουργική φωνή του για να παραμείνει σχετικός. Διοχετεύοντας ενέργεια σε ό,τι είναι εφικτό, οι επιχειρηματίες συχνά αισθάνονται ένα βάρος να αφαιρείται από τους ώμους τους—το “παγκόσμιο χάος” μπορεί να παραμείνει.
Έτσι, η σφαίρα επιρροής τους γίνεται τόπος σκοπού και δράσης αντί να παρασύρονται σε νοητικές και συναισθηματικές προβολές.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η αβεβαιότητα έχει ένα κρυφό χάρισμα: αναγκάζει την καινοτομία και το θάρρος. Η προσωπική ηγεσία μέσα από την αβεβαιότητα σημαίνει συχνά να κάνεις πράγματα παρά τον φόβο.
Προβάλετε το θάρρος σας κάθε φορά που παίρνετε μια δύσκολη απόφαση χωρίς εγγυημένη επιτυχία. Με τον καιρό, συνειδητοποιείτε ότι έχετε γίνει πιο δυνατοί και πιο προσαρμοστικοί από ό,τι πριν. Με αυτόν τον τρόπο, η αβεβαιότητα, όσο άβολη κι αν είναι, μας προκαλεί να αναπτυχθούμε.
Ένας leadership coach παρατήρησε ότι οι αντιξοότητες μπορούν να «τροφοδοτήσουν την σπουδαία ηγεσία και κουλτούρα» προτρέποντας την επανεφεύρεση σε όλα τα επίπεδα και μια ανανεωμένη αίσθηση αποστολής/σκοπού.
Πολλές αγαπημένες επιχειρήσεις και προϊόντα γεννήθηκαν σε περιόδους αβεβαιότητας, όταν οι επιχειρηματίες τόλμησαν να δοκιμάσουν κάτι νέο επειδή οι παλιοί τρόποι δεν λειτουργούσαν πλέον.
Ένας επιχειρηματίας περπατά μπροστά σε ένα αβέβαιο μονοπάτι την αυγή. Ο ήλιος που ανατέλλει συμβολίζει την ελπίδα και τα νέα ξεκινήματα, φωτίζοντας το δρόμο μπροστά αρκετά για τα επόμενα βήματα.
Η πλοήγηση στην οικονομική, τεχνολογική και προσωπική αβεβαιότητα είναι σαν να περπατάς στην ανατολή του ηλίου. Ο ορίζοντας μπορεί να είναι ασαφής και το μονοπάτι μερικές φορές μοναχικό, αλλά κάθε βήμα προς τα εμπρός φέρνει περισσότερο φως.
Οι ΜΜΕ και οι ατομικοί επιχειρηματίες σε όλο τον κόσμο αποδεικνύουν καθημερινά ότι, ακόμη και σε ένα ταραχώδες παγκόσμιο περιβάλλον, είναι δυνατό να βρεις βάση.
Αντιμετωπίζοντας τις οικονομικές καταιγίδες με ανθεκτικότητα και δημιουργικότητα, οδηγώντας τα τεχνολογικά κύματα με ανοιχτότητα και γνώση και τείνοντας στην εσωτερική τους πυξίδα, αυτοί οι επιχειρηματίες μετατρέπουν την αβεβαιότητα από έναν καθαρά τρομακτικό εχθρό σε καταλύτη ανάπτυξης.
Ο δρόμος δεν είναι εύκολος και οι προκλήσεις είναι πραγματικές – αλλά και η δύναμη και η εφευρετικότητα του ανθρώπινου πνεύματος πίσω από κάθε μικρή επιχείρηση. Αντί να παραλύουν από αυτό το γεγονός, οι πιο εμπνευσμένοι επιχειρηματίες το υποδέχονται με ένα συμπονετικό χαμόγελο και ένα ενημερωμένο σχέδιο.
Μπαίνουν στο άγνωστο οπλισμένοι με γνώση, κοινότητα και αυτοπεποίθηση.
Καθώς το κάνουν, η αβεβαιότητα αρχίζει να λάμπει με πιθανότητες – τη δυνατότητα καινοτομίας, προσαρμογής και νέων ευκαιριών. Κάθε μέρα που περιηγούνται στην ασάφεια, χτίζουν την αφήγηση της δικής τους ιστορίας επιτυχίας. Ένα θαρραλέο κεφάλαιο τη φορά.
Πηγές Έρευνας
- The insights and examples in this narrative draw from a range of sources – global surveys and reports on SME challenges (Inflation, trade uncertainty and labour gaps cloud business outlook, says new global survey of chambers – ICC – International Chamber of Commerce).
- Economic trend analyses (NFIB Small Business Survey: Uncertainty is High and Rising – dshort – Advisor Perspectives).
- Studies on technology adoption in small businesses (How Technology Impacts Small Businesses | CO- by US Chamber of Commerce).
- Psychological research on entrepreneurial well-being, among others – to ensure the guidance is both credible and compassionate.
